DOBHRIATHAR

Locht an-choitianta ar théacsanna Gaeilge is ea abairtí den chineál seo:

• Baileoidh an múinteoir na foirmeacha go pearsanta.

Tá tionchar an Bhéarla The teacher will collect the forms personally le brath ar an abairt sin. Déanann an dobhriathar 'go pearsanta' ciotaí den abairt Ghaeilge, ionann agus a rá go ndéanfaidh an múinteoir na foirmeacha a bhailiú ar shlí éigin atá 'pearsanta' – cibé ciall atá leis sin. Is é a déarfaí i nGaeilge: Is é an múinteoir féin a bhaileoidh na foirmeacha.

Is deacair ‘riail’ a leagan síos a chuideodh le daoine abairtí den chineál seo a leasú. Corruair, is féidir an dobhriathar a fhágáil ar lár gan dochar do chiall na habairte. Corruair, ní mór friotal eile ar fad a aimsiú chun an chiall cheart a thabhairt slán.

Ionad an dobhriathair san abairt

Ní mór do scríbhneoirí aire a thabhairt d’ionad an dobhriathair san abairt.

• Oibreoidh an té a cheapfar go maith mar bhall d’fhoireann.

Cén briathar atá á cháiliú ag 'go maith'? Tá sé níos gaire do 'ceap' ná do 'oibrigh'. Dar leat go bhfuil an fostaí nua le ceapadh go maith. B’fhearr a leithéid seo:

• Oibrí maith foirne a cheapfar.

An mhír 'go'

Is gnách an mhír go a chur le dobhriathar:

• Labhair go mall is go soiléir agus tuigfidh gach duine thú.
• Pósadh go hóg í.

Tá cuntas in Graiméar Gaeilge na mBráithre Críostaí (alt 11.6) ar na príomheisceachtaí.

I gcás focail áirithe (mar shampla, díreach), is féidir go a úsáid nó a fhágáil ar lár. A leithéid seo:

• Sin é (go) díreach an fear atá i gceist agam.
• (Go) díreach ina dhiaidh sin a tháinig Peadar isteach.

I gcomhthéacsanna áirithe, áfach, d’athródh go ciall na cainte:

• Shiúil sé díreach go bun na croiche. (Shiúil sé ann gan moill a dhéanamh ar a shlí dó.)
• Shiúil sé go díreach go bun na croiche. (Shiúil sé ann gan lúbadh gan chamadh.)